Voorbeschouwing Etappe 10 Tour de France 2008

Op Quatorze Juillet, de Franse nationale feestdag, en één dag voor de eerste rustdag wordt de zwaarste Pyreneeën etappe verreden. Met twee bergen van de buitencategorie en aankomst bergop kan niemand zich meer verstoppen. Zoals het cliché luidt: “de Tour begint nu pas echt” !

De start wordt genomen in Pau, met ruim 80.000 inwoners de grootste stad van het departement Pyrénées-Atlantiques en na Bordeaux de grootste van de regio Aquitanië. De regio is vernoemd naar de Iberische (en dus niet Gallische) Aquitani-stam, de oorspronkelijke bewoners van het uiterste zuidwesten van Frankrijk die nauw verwant waren aan de Basken. In tegenstelling tot de Basken werden de Aquitani na de verovering door de Romeinen succesvol geintegreerd in het Romeinse rijk en later de vroege Frankische koninkrijken, waardoor zo rond de 9e eeuw de laatste sporen van de oorspronkelijke cultuur en taal verdwenen waren. De Romeinen noemden het Aquitania naar de oorspronkelijke bewoners, vervolgens kwam het onder bestuur van de Visigoten (413) en Franken (507) te staan tot de stichting van het hertogdom Aquitanië (671) met als hoofdstad Toulouse. Na de door de hertog van Aquitanië gesteunde islamitische invasie van 732, afgeslagen in de beroemde Slag bij Poitiers, viel het hertogdom uit de gratie bij de Frankische koning Karel Martel, zijn zoon Pepijn de Korte zou de laatste hertog in 768 om laten brengen terwijl Martel’s kleinzoon Karel de Grote er in 781 het koninkrijk Aquitanië installeerde, een vazalstaat met Karel’s driejarige zoon Louis op de troon. Dit koninkrijk was een stuk kleiner dan het oude hertogdom (bv. het oosten behoorde nu tot het graafschap Toulouse) maar nog steeds veel groter dan het huidige Aquitanië, in 877 werd het weer een hertogdom met eerst Poitiers en later Bordeaux als hoofdstad. In 1361 verloor Frankrijk tijdens de 100 jarige oorlog Guyenne, het belangrijkste deel van Aquitanië, aan de Engelsen, het zuidelijke Gascogne bleef Frans terwijl Guyenne pas in 1453 heroverd zou worden. Tot de Franse revolutie zou het gebied als de provincie Guyenne-et-Gascogne direct tot de Franse kroon behoren. Gascogne is het gebied van Aquitanië ten zuiden van de Garonne rivier, het werd al sinds de 6e eeuw als een van Aquitanië afhankelijk hertogdom bestuurd door Basken vanuit de stad Auch, de bevolking werd echter sterk verfranst behalve in het uiterste zuidwesten rondom Bayonne en omstreken, dit deel staat nu bekend als Frans Baskenland. In Gascogne wordt een Occitaans dialect, het Gascon, gesproken, in Frans Baskenland spreekt men uiteraard Baskisch. De rest van Aquitanië is tegenwoordig “gewoon” Frans.

De huidige regio Aquitanië is in oppervlakte de 3e regio van Frankrijk en heeft ruim 3.1 miljoen inwoners waarmee het op de 6e plaats staat. De veruit grootste stad is de hoofdstad Bordeaux (230.000 inwoners), dat op de grens van Guyenne en Gascogne lag. De enige Tourwinnaar uit Aquitanië was Roger Lapébie (1937), in de Tour van 2008 startten drie man uit deze regio: Pierrick Fédrigo (Bouygues) en het Cofidis duo Stéphane Augé en (de eerste opgever) Hervé Duclos-Lassalle, beiden overigens in Pau geboren.

Pau is een vrij jonge stad, pas in de 12e eeuw werd het gesticht rondom het Château de Pau door de graaf van Béarn, een klein graafschapje tussen Gascogne en Navarra. Pau groeide snel uit tot de belangrijkste stad van dit graafschap vanwege de ligging op een ruime en niet zo steile heuvel waardoor het zonder ruimtegebrek toch goed te verdedigen was, het werd hoofdstad in Béarn in 1464 en in 1512 zelfs de hoofdstad van het koninkrijk Navarra, dat inmiddels door huwelijkspolitiek in handen van de Bourbons was gekomen, een machtige adelijke familie die ook Béarn in hun bezit hadden. In 1553 werd de beroemdste zoon van de stad geboren, de eerste Franse koning van het huis van Bourbon: Henri IV. Henri IV was als koning van Navarra de leider van de protestante Hugenoten tijdens de goddienstoorlogen van de 16e eeuw, maar door allerlei ingewikkelde bloedlijnen en politieke spelletjes kwam hij op de Franse troon terecht, hij vaardigde het Edict van Nantes uit waardoor de oorlog ten einde kwam en de protestanten (voorlopig) gedoogd werden, in ruil daarvoor nam hij wel het katholieke geloof aan om de Franse adel tevreden te stellen. In 1620 wordt Béarn door Louis XIII afgescheiden van Navarra waardoor het veel aan belang moest inboeten. Een afstammeling van Henri IV uit Pau, Karl XIV Johan, wordt wel Koning van Zweden in 1818. Het belangrijkste gebouw van de stad is natuurlijk het 12e eeuwse Château de Pau, hier zetelden de graven van Béarn en later de koningen van Navarra. Henri IV en Karl XIV Johan zijn ook in dit kasteel geboren.

Tegenwoordig is Pau een studentenstad, de universiteit is in 1722 gesticht en er studeren zo’n 19.000 studenten. Verder is Pau een Belangrijke industriestad in een omgeving rijk aan delfstoffen, met name zwaveldioxide (conserveermiddel E220 wat in veel voedingsprodukten zit) en aardgas worden hier gewonnen. De oliemaatschappij Elf (inmiddels overgenomen door Total) komt uit Pau, evenals de helikopterfabrikant Turboméca. De basketbalclub Pau is 9-voudig Frans kampioen, rugbyclub Section Paloise behaalde drie nationale titels. In 1856 werd hier de eerste golfbaan op het Europese vasteland aangelegd door Engelse immigranten en in 1901 werd de Grand Prix de Pau verreden, de eerste race ter wereld die het predikaat Grand Prix gebruikte. Na de oorlog was het een Formule 1 koers, via oa. de Formula 3 en Formule 3000 is het tegenwoordig een wedstrijd in het World Touring Car Championship. Bekende personen uit Pau zijn oa. Jean Louis Barthou (premier van Frankrijk in 1913), Bertrand Cantat (zanger van de band Noir Désir), Jérémy Chardy (tennisspeler), Edouard Cissé (voetballer van Besiktas), Tony Estanguet (Olympisch kampioen kanovaren in 2000 en 2004) en het fictieve figuur Porthos (één van de drie musketiers).

Pau is als stad aan de voet van de Pyreneeën één van de populairste bestemmingen van de Tour de France, maar liefst 57 ritten kwamen hier aan, alleen Bordeaux en natuurlijk Parijs zijn populairder bij de organisatie. Eerste winnaar was Alfredo Binda die in zijn enige Tourdeelname de twee Pyreneeën ritten won waarvan de eerste in Pau aankwam. Hij had genoeg van Frankrijk gezien en dus stapte de legendarische Italiaan uit de ronde, een Tourzege of twee had hem ongetwijfeld dezelfde status opgeleverd als een Gino Bartali en Fausto Coppi, die hij overigens als bondscoach na de oorlog wél naar Tourzeges zou leiden. De Nederlandse winnaars in Pau waren Theofiel Middelkamp (1938), Henk Lubberding (1978), Gerrie Knetemann ( 1980 ), Erik Breukink (1987), Adri van der Poel ( 1988 ) en Leon van Bon (1998). Laatste winnaar was in 2006 Juan Miguel Marcado, hij was samen met Cyril Dessel ontsnapt uit de kopgroep en won de rit terwijl Dessel het geel pakte. Dramatisch was de rit naar Pau in 1995, de dag na het dodelijke ongeval van Fabio Casartelli, het peloton reed in gesloten formatie naar de streep reed en Casartelli’s ploegmakkers van Motorola rolden als eerste over de finishlijn.

De veruit bekendste wielrenner uit de streek is Gilbert Duclos-Lasalle (oa. winnaar Paris-Nice 1980, GP Plouay 1981 & 1987, Bordeaux-Paris 1983 en Paris-Roubaix 1992 & 1993), verder zijn al genoemde zoon Hervé en diens ploegmaat bij Cofidis Stéphane Augé. Ook Pierre Bernet (Frans kampioen veldrijden 1965 & 1970), Bernard Becaas (tweevoudig ritwinnaar in de Giro van 1982) en Mathieu Ladagnous (prof bij Francaise des Jeux, niet in deze Tour gestart), komen uit Pau en omgeving.

Hautacam is een skioord waar de Tour weer terugkomt in de streek de vorige rit eindigde, dus iets ten oosten van Lourdes in het departement Hautes-Pyrénées, regio Midi-Pyrénées. Het ligt in de gemeente Argelès-Gazost waar iets meer dan 3.000 mensen wonen, een gemeente zonder veel historie of noemenswaardigheden behalve het toerisme. De 14 skipistes van Hautacam zijn 27km lang, terwijl er ook 15km aan langlaufgebied beschikbaar is. Het is de derde keer dat de Tour aankomt op deze berg.

In 1994 reden Luc Leblanc en Miguel Indurain voor de ritzege in de eerste bergetappe. Ze verdwenen even uit beeld en heel Frankrijk werd gek toen ze het silhuet van Leblanc als eerste uit de nevel zagen verschijnen. Bjarne Riis liet zich in de laatste aankomst bergop van 1996 afzakken tot de achterkant van de elitegroep, terwijl velen dachten dat hij zich niet zo goed voelde peilde de Deen gewoon de concurrentie om vervolgens hard aan te vallen en nogmaals duidelijk te maken dat hij veruit de sterkte was dat jaar, al zullen we nooit weten wat Jan Ullrich had gekund als hij zich had moeten opofferen. In 2000 was het dan weer de eerste bergetappe toen Lance Armstrong in de stromende regen fietsles gaf aan alle concurrenten. De Amerikaan veroverde het geel, reed Ullrich op 3’19 en stond toen al meer dan vier minuten voor op iedereen in het klassement. De ritzege was echter voor Javier Otxoa, de Bask van Kelme bleef over uit een vroege vlucht. In 2001 werd hij op training samen met zijn broer Ricardo aangereden door een automobilist, Ricardo overleed en Javier raakte voor twee maanden in coma. Na een lange revalidatie vocht hij zich terug in competitie om in 2004 op de Paralympische Spelen een gouden en een zilveren medaille te winnen.

Etappe 11 – 1994

1 Luc Leblanc (Fra) Festina 6.58.04

2 Miguel Indurain (Spa) Banesto 0.02

3 Marco Pantani (Ita) Carrera-Tassoni 0.18

4 Richard Virenque (Fra) Festina 0.56

5 Armand De las Cuevas (Fra) Castorama 0.58

Etappe 16 – 1996

1 Bjarne Riis (Den) Telekom 4.56.16

2 Richard Virenque (Fra) Festina 0.49

3 Laurent Dufaux (Swi) Festina

4 Luc Leblanc (Fra) Polti 0.54

5 Leonardo Piepoli (Ita) Refin 0.57

7 Jan Ullrich (Ger) Telekom 1.33

12 Miguel Indurain (Spa) Banesto 2:28

Etappe 10 – 2000

1 Javier Otxoa (Spa) Kelme-Costa Blanca 6.09.32

2 Lance Armstrong (USA) US Postal Service 0.42

3 José Maria Jimenez (Spa) Banesto 1.13

4 Richard Virenque (Fra) Team Polti 1.57

5 Manuel Beltran (Spa) Mapei-Quick Step

13 Jan Ullrich (Ger) Team Deutsche Telekom 4.01

21 Marco Pantani (Ita) Mercatone Uno-Albacom 5.52

 

 

Net als in de vorige etappe is de eerste fase van de etappe vrij makkelijk. De eerste 70km gaan over een gloeiend terrein met hierin twee klimmetjes van de derde categorie die niet zoveel voorstellen. Na de laatste begint een vals platte aanloop van zo’n 25km vals plat tot de voet van de eerste buitencategorie berg van deze ronde, de legendarische Col du Tourmalet.

De Tourmalet (2115m hoog, 17.7km aan 7.5% gem. en 10.2% max.) begint officieel in Luz-Saint-Sauveur met drie niet zo steile kilometers van 3 tot 5% maar hierna is het, op één kilometertje halverwege van 5.5% na, continu steiler dan 7% met enkele kilometers van 8 tot zelfs 9%. Het zwaarste is echter het laatste stuk als het voor het eerst deze Tour boven de 2000 meter uitstijgt met een laatste kilometer van maar liefst 10.2%.

Het is één van de meest legendarische beklimmingen in de Tour historie, maar liefst 74 keer zat de Tourmalet al in het parcours opgenomen, meer dan welke berg dan ook. In 1910 zat het in een verschrikkelijke etappe met de Peyresourse, Aspin en Aubisque toen de ritwinnaar én de Tourwinnaar van dat jaar Octave Lapize overal behalve op de Aubisque als eerste boven kwam. In 2006 werd de berg voor het laatst beklommen, David de la Fuente haalde de bergpunten op in een vergelijkbare etappe met ook toen de Aspin en Peyresourde in het parcours evenals de Portillon en aankomst bovenop Pla de Beret waar Denis Menchov won. In 1974 was er een aankomst, Jean-Pierre Danguillaume won met ruim twee minuten voorsprong op Poulidor deze etappe.

 

Hautacam (1520m hoog, 14.4km aan 7.2% gem. en 10% max.) is een stuk minder lastig en ook iets onregelmatiger. Het begint gelijk steil met in de eerste 4km een stijgingspercentage dat constant boven de 7% uitsteekt, de 2e kilometer is zelfs 8.5%. Hierna vlakt het af met twee kilometers van slechts 5% alvorens het lastigste middenstuk aanbreekt, drie kilometers van minstens 9% afgesloten met de steilste kilometer van 10% op zo’n 5km van de top. Hierna wordt het steeds een beetje minder steil met slechts 5% in de slotkilometer.

Het is de 4e keer dat deze berg beklommen wordt, voor meer info en de beelden zie bovenstaand verhaal. De Fransen lijken in ieder geval weinig kans te maken op hun nationale feestdag.

Mikel Acar / Wedden-op-Sport.com

« Kanshebbers Olympische Spelen

Yve van Deutekom wint flink op WSOP »